İnkişaf mı, saqlanuv mu?

100 yıl evelsi insanlar aş-suvğa muhtaç olsalar şimdiki "yemek" mündericedir (kontent)

10 yıldan ziyade Qırımtatar halqnıñ eksiriyeti dünyadan qoptı kesildi. Yarımadanıñ işgalinen bir çoq imkânlardan uzaq qaldıq. Millet dünya merasimlerine qoşulamay, Qırım'daki tasil dünyada qabul etilmey, mütehassıslar bir qaç istisnalardan ğayrı zenaatdaşlarınen ortaq leyhalar yapılmay. Bu vaziyette milletniñ içinde doğğan şahsiy teşebbüsler olmasa tamam 19 asırnıñ ilk yarısına yada sürgünlikniñ birinci yıllarına oşağan aldamız.

İşgalci devlet Qırımtatarlarnı başqa tamır halqlarınen beraber ruslarnıñ arasında qarışıp qalmasına maqsad qoydı. Bugünki devirde tillerniñ ğayıp olması içün yasaqlar kerekmiy. 100 yıl evelsi insanlar aş-suvğa muhtaç olsalar şimdiki "yemek" mündericedir (kontent).

Bugün youtube, Netflix kibi menbaalar yada içtimaiy ağlarda vaqıt keçirilmesi insannı yemeginden ziyade müim oldu. Ana tilinde münderice "qıtlığı" olsa insan ister istemez başqa tildeki mündericeni qullana.

Er basamaqta bu al ciddi ve telükelidir Ana-tilimiz içün. Mektepke barmağan kencelerge çizgiler ve renkli ilaveler kerek. Binlerce saat üretmek mecburmuz çünki balağa vatanperverlikni anlatamazsınız. O beze ve er kün yañı yayın izlemege talap ete. Mektep balalarına 50 yıl evelsi yazılğan bir qaç ikâyenen merağını tolduramazsınız. Harry Potter ve Pixar yapımı mündericelerge muhtactır.

Büyük devlet ve milletler bile bu belânı anlaylar ve tillerniñ ekinci yerge qalmaması içün Anaaqım (mainstream) mündericelerni tercime etip cemaatlarına taqdim eteler.

Qırımtatarca münderice patlaması qisqa oldu. 2011-2014 seneleri yapılğan işler bugün yarısını körmiy. Elbette devlet seviyesinde destek yoq. Devleti olmağan milletlerniñ muhtacları kimsege kerek degil.

Lâkin meseleniñ yahşı tarafı zemaneviy tehnologiler. Tercimeler, seslendirme ve montaj kibi işler qolaylaştı ve ucuzladı.

Toylarımızğa verilgen emiyet ve masraflarnıñ ondan biri mündericelerge harc etilse iş keter.

Bugün Avropada binlerce yerleşken millet temsilcilerini bu işke celp etmek şarttır. Almanca, Fransıca, İnglizce ögrengen ve milletniñ alını kerekli maqamlarda anlatabilecek nesil peyda ola.

‍