İstanbul'da Müzakereler Sona Ererken Taraflar Nefeslenecekleri Zamanı Kazanmaya Çalışıyor

Bugün Rusya’nın Ukrayna’yı işgale başlamasının 34. günü. Hafta başında Rus ve Ukrayna delegeleri İstanbul’a varmış ve dün iki gün sürmesi beklenen dördüncü tur ateşkes müzakereleri Dolmabahçe Sarayı'nda başlamıştı. Saray ve çevresi hem Türk polisi hem de askeri güçleri tarafından yoğun bir şekilde korumaya alınmıştı.

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu Türkiye'nin müzakerelerdeki aktif rolünün devamını sağlamak için İstanbul'da kalırken, Cumhurbaşkanı Erdoğan, tarafları kabul ve teşvik etmek için yaptığı açılış konuşmasından sonra stratejik işbirliklerini görüşmek amacıyla yapacağı resmi gezi için Özbekistan'a gitmek üzere toplantıdan ayrıldı.

Ulusal ve uluslararası basın müzakerelerin yapıldığı Dolmabahçe Sarayını çevrelemiş ve gelişmeler hakkında özellikle Ukrayna tarafından sık sık yorum almayı umut ediyorlardı. Rus oligark Abramoviç, Türkiye Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü ve özel danışmanı İbrahim Kalın'ın yanında otururken görüntülendi. Bunun sebebini merak eden kimi Türk gazeteciler, Rus meslektaşlarından oligarkın bazı ekonomik grupların çıkarlarını temsil etmek için orada olduğunu öğrendiler.

Ukrayna ile Rusya arasındaki müzakereler beklenenin aksine başlamasından yaklaşık beş saat sonra sona erdi. Basın toplantısının yapılacağı yeri bulmakta yaşanan kısa bir karışıklıktan sonra ilk açıklama Ukraynalı müzakereci David Arakhamia dan alındı. Bu açıklamaya göre, Ukrayna'nın tarafsız ülke konumunu kabul edileceği ancak bunun için sekiz ülkenin garantörlüğünün şart olduğunu açıklayan Arakhamia, Ukrayna'nın tarafsızlığının herhangi bir askeri antlaşmaya taraf olmamasını ve topraklarında yabancı askeri üslere yer açmamasını kapsadığını söyledi. Ancak, garantör ülkeler ve bir anlaşmazlık oluştuğunda verecekleri desteğin ne olacağı konusunda henüz bir anlaşmanın olmadığını da ekledi. Ukrayna'nın önerisi, anlaşma için ABD, Fransa, Almanya, İsrail ve Türkiye’nin dahil olduğu sekiz garantör ülkeyi öngörüyor. Ayrıca Ukraynalı delegeler, Rusya'nın 2014 yılında ilhak ettiği Kırım ın statüsüne karar vermek için 15 yıl sürecek bir müzakere dönemi öngördüklerini açıkladılar.

Rus heyeti başkanı Vladimir Medinsky, görüşmeleri genel olarak olumlu gördüğünü değerlendirirken, Rusya'nın iyi niyetini  göstermek için Kiev ve Chernihiv çevresindeki çatışmanın yoğunluğunu azaltacağını söyledi. Ayrıca Rusyanın, Ukrayna'nın Avrupa Birliği'ne üyeliğine karşı olmadığını sözlerine ekledi. Görüşmelerin liderler tarafından değerlendirilen sonra ve her iki tarafın dışişleri bakanlıklarının kararlaştıracağı bir tarihte liderler arasında yüz yüze bir görüşmenin gerçekleşebileceği açıklandı.

Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu elde edilen gelişmeleri, "Müzakerelerin başlamasından bu yana en anlamlı ilerleme" olarak nitelendirdi. Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü ve Özel Danışmanı İbrahim Kalın, daha sonra CNN'e yaptığı açıklamada, hala ciddi farklılıklar olduğunu, Ukrayna'nın toprak bütünlüğünün bunlar arasında en önemlisi olduğunu, Rusya'nın bu konudaki taleplerinin gerçeklikten uzak ve aşırı bulduğunu söyledi.

Buna karşılık Batı, Rusya'nın Kiev ve Çernihiv in çevresindeki askeri harekatlarını azaltma niyeti konusunda şüpheci yaklaşıyorlar. İngiltere Başbakanı Boris Johnson, Putin'i ve rejimini sözleriyle değil eylemleriyle yargılayacaklarını söylerken İngiltere’nin savunma ataşesi, Rusya'nın kuzeydeki muharebe gücünü doğudaki Donetsk ve Lugansk bölgelerindeki saldırılarına yönlendirmeye çalışacağı fikrinde.

Pentagon basın sekreteri John Kırby ise "Ancak bunun gerçek bir geri çekilme değil, yeniden konumlandırma olduğuna ve Ukrayna'nın diğer bölgelerine karşı büyük bir saldırıyı izlemeye hazır olmamız gerektiğine inanıyoruz" dedi.

Batı'nın Rus niyetleri konusundaki şüpheleri oldukça anlaşılır. Rusya'nın savaşın başından beri başarısız olduğu lojistik kabiliyetini inşa etmesi, Mariupol, Mykolaiv ve Kyiv gibi kilit şehirlerde başarısız olan kuşatmaları yeniden organize etmesi ve ayrıca Kharkiv'de kontrolü yeniden kurması için zamana ihtiyacı var. Bu hedeflere ulaştıktan sonra ve özellikle eğer bu hedeflere ulaşırsa, şimdiki uzlaşmaya açık tavrını sürdürür mü, bu oldukça şüpheli. Öte yandan Rusya’nın kazanmaya çalıştığı zaman Ukrayna’ya da tükenen cephaneliğini doldurmasını, Batının söz verdiği oyunu değiştirebilecek yeni silahları temin etmesini ve ordusunu bu silahları kullanmada eğitmesini de sağlayabilir.

Izzet Enünlü